Niemal 93 proc. uczestników tegorocznej edycji Cracovia Maratonu rekomenduje innym start w największym krakowskim biegu. To osoby, które trenują i startują, bo czują potrzebę zmiany i chcą zadbać o swoje zdrowie fizyczne i psychiczne.
Takie wnioski płyną z raportu „Oczekiwania i potrzeby biegaczy na podstawie badań preferencji, motywacji i wzorców zachowań Uczestniczek i Uczestników 21. Cracovia Maraton”, przygotowanego przez dra Tomasza Wałka z Instytutu Przedsiębiorczości i Zarządzania Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie. Raport powstał we współpracy z Zarządem Infrastruktury Sportowej w Krakowie, organizatorem największych imprez biegowych w mieście.
Badanie zostało przeprowadzone na przełomie kwietnia i maja 2024 roku jako wywiad przez internet za pomocą kwestionariusza ankietowego. Wzięło w nim udział 364 uczestników 21. Cracovia Maratonu (2024 rok), w większości obywateli Polski.
Profesjonalizacja biegania
Autor zwraca uwagę, że w ostatnich latach bieganie przeszło ewolucję. Przeobraziło się z aktywności rekreacyjnej czy narzędzia do utraty wagi w pełnoprawną dyscyplinę sportową, która wymaga zaawansowanego przygotowania fizycznego i mentalnego. – Dla milionów ludzi stanowi nie tylko sposób na poprawę kondycji fizycznej, ale także źródło radości, satysfakcji i osobistego rozwoju. Pasja do biegania manifestuje się nie tylko w regularnych treningach, ale także w uczestnictwie w zawodach, eksplorowaniu nowych tras i technik biegowych oraz w integracji z szeroką społecznością biegaczy – pisze dr Tomasz Wałek.
Pytani o motywacje, biegacze wskazują na troskę o zdrowie fizyczne, odpowiedź na siedzący tryb życia, redukcję stresu i poprawę samopoczucia, bycie częścią społeczności, budowanie silnych więzi dzięki treningom i startom w zawodach. Wskazują też na odczuwaną przyjemność, kontakt z naturą i zmieniające się krajobrazy.
Największym impulsem decydującym o rozpoczęciu przygody z bieganiem jest potrzeba zmiany (34,5 proc.) i utraty wagi (25,8 proc.). Trzecią najchętniej wskazywaną odpowiedzią jest: „zawsze mnie to pociągało” (24,4 proc.). Co piąta osoba przyznaje, że zaczęła biegać, aby radzić sobie z nadmiarem stresu. Zaledwie 6,6 proc. respondentów zaznaczyło, że głównym powodem, dla którego zaczęli biegać były kłopoty ze zdrowiem.
– Równie ważne dla biegaczy jest samorozwój i doskonalenie. Bieganie pozwala na stawianie sobie wyzwań i osiąganie osobistych celów, co przynosi poczucie satysfakcji i motywacji. Choć wiele motywów biegania jest wspólnych dla obu płci, różnice mogą wynikać z indywidualnych potrzeb i priorytetów. Kobiety mogą bardziej koncentrować się na aspektach zdrowotnych i emocjonalnych, podczas gdy mężczyźni mogą kłaść większy nacisk na rywalizację i osiąganie konkretnych wyników. Mężczyźni często korzystają z biegania jako sposobu na nawiązywanie i podtrzymywanie relacji towarzyskich, zarówno w ramach grup biegowych, jak i podczas zawodów sportowych – czytamy w raporcie.
Trenują kilka razy w tygodniu
Choć dla badanych ważnym aspektem jest bycie częścią społeczności, to jednak ze względu na postawione cele większość trenuje w samotności. Pomaga to w pełnym dostosowaniu zajęć do osobistych potrzeb (tempo, intensywność). Dla wielu ta forma aktywności jest czasem na refleksję i odizolowanie się od codziennych obowiązków. – Trening w samotności daje możliwość introspekcji i refleksji, co jest istotne dla wielu biegaczy w kontekście ich samorozwoju i dążenia do doskonałości (81,2 proc.) – podkreśla dr Tomasz Wałek.
87,9 proc. uczestników Cracovia Mararonu trenuje kilka razy w tygodniu, a 4,4 proc. codziennie. W większości są to doświadczeni sportowcy-amatorzy. Ponad 69 proc. ocenia swój poziom jako średniozaawansowany. Jedynie 1,1 proc. ocenia swoje umiejętności na najwyższym poziomie (ekspert), a niecałe 12 proc. twierdzi, że jest początkującymi biegaczami.
– Na wyniki te ma wpływ fakt, iż badani są uczestnikami biegu na dystansie maratońskim. Niepokojący jest fakt, że wzrosła liczba osób decydujących się na udział w maratonie, mimo oceny swoich umiejętności na poziomie początkowym. Taka sytuacja może prowadzić do niebezpiecznych incydentów podczas zawodów, takich jak kontuzje, omdlenia czy nawet konieczność hospitalizacji, zagrażając życiu uczestników, którzy nie są gotowi na tak duży wysiłek – zauważa naukowiec AWF.
Z jego badań wynika, że dla biegaczy coraz atrakcyjniejsze stają się zawody na krótkie dystanse. Nie wymagają one tak długiego okresu przygotowań, co czyni je bardziej przystępnymi dla osób o różnym stopniu zaawansowania biegowego. Zawody na krótkich dystansach często są bardziej dynamiczne i intensywne. Uczestnicy Cracovia Maratonu wiedzę o bieganiu czerpią przede wszystkim ze stron internetowych i mediów społecznościowych. Nadal popularne są książki, za to coraz mniej popularne stają się tradycyjne czasopisma i telewizja.
Wydatki związane z uprawieniem biegania są mocno zróżnicowane. 62,6 proc. ankietowanych zadeklarowało, że rocznie wydaje między 501 a 2000 złotych. 20 proc. potrafi zainwestować 2001-5000 złotych. – Bieganie jest elastycznym sportem, który może być dostosowany do różnych poziomów finansowych. W kwestii największego obciążenia finansowego dotyczącego biegania, najwięcej badanych biegaczy (57,7 proc.) wskazuje koszty związane z zakupem obuwia – wynika z raportu.
Biegacze najczęściej wybierają produkty firm ASICS (56,6 proc.) i Nike 31,3 proc.
W 2023 roku w Polsce odbyło się 3169 biegów. Średnio każdego dnia wolnego od pracy biegacze mieli do wyboru co najmniej jedno z 30 wydarzeń odbywających się w różnych 25 miejscach Polski. Rosnąca liczba masowych imprez biegowych intensyfikuje konkurencję między organizatorami tego typu wydarzeń. Przyczynami startu są: atmosfera, przygoda, zabawa, turystyka, zdrowie, rekreacja, integracja i rozwój.
– Analiza danych ujawniła, że w 21. edycji Cracovia Maraton wzięła udział bardzo różnorodna grupa uczestników: zarówno biegacze, dla których były to pierwsze zorganizowane zawody, jak i osoby z wieloletnim doświadczeniem w startach na różnych dystansach. Największa grupa biegaczy (31,3 proc.) ma już za sobą ponad 50 różnych imprez biegowych. Nic więc dziwnego, że wielu biegaczy decyduje się na królewski dystans dopiero po zdobyciu doświadczenia w kilku lub kilkunastu biegach, często na dystansie półmaratonu – pisze dr Tomasz Wałek.
Udane starty sprawiają, że biegacze szukają nowych wyzwań i uczestniczą w bardziej prestiżowych wydarzeniach. Udział pozwala im sprawdzić umiejętności w różnych warunkach, poznanie nowych miejsc, kultur i społeczności biegaczy. Ze względu na trudniejszą logistykę i wyższe koszty, ponad 80 proc. uczestników 21. edycji krakowskiego maratonu w ciągu dwóch ostatnich nie brało udział w imprezach za granicą.
Biegacze najczęściej startują samotnie, czasem decydują się na udział w zawodach w towarzystwie drugiej osoby, zazwyczaj bardziej doświadczonej i posiadającej lepsze umiejętności, która może być wsparciem na trasie. – Respondenci rzadziej startują w zawodach w towarzystwie kolegów z pracy, znajomych lub członków rodziny. Okazuje się, że znalezienie osób bliskich, które podzielają podobne pasje i zainteresowania związane z bieganiem, nie jest łatwe. Samotny udział daje biegaczom pełną kontrolę nad swoim tempem i strategią biegu, co jest szczególnie istotne dla osób, które stawiają sobie konkretne cele czasowe lub chcą biegać w swoim własnym rytmie – wynika z badania.
Najliczniejsza grupa osób biorących udział w badaniu (37,4 proc.) decyduje się na wyjazd jednodniowy z noclegiem. Wpływ na ich wybór ma czynnik ekonomiczny, a także ograniczona liczba dni urlopu lub wolnego czasu. Co trzeci biegacz (35,7 proc. ) wyjeżdża na zawody i tego samego dnia wraca do miejsca zamieszkania, co wynika z potrzeby ograniczenia czasu wyłączenia z codziennych obowiązków oraz chęci spędzenia czasu z rodziną lub innymi zobowiązaniami osobistymi. Co czwarty badany (26,9 proc.) pozostaje dłużej w miejscu, gdzie odbywają się zawody biegowe, łącząc swój wyjazd z pracą zawodową lub wypoczynkiem.
– Najczęściej wymieniane przez ankietowanych czynniki decydujące o dłuższym pobycie w innym miejscu, jakie wskazali badani to: kwestie organizacyjne (55,4 proc.), możliwość połączenia wyjazdu z turystyką (36,2 proc.) oraz konieczność regeneracji sił po zawodach (18,1 proc.) – czytamy w raporcie.
Koszulka jest ważna
– Biegacze nie zawsze kierują się głównie rozpoznawalnością i marką imprezy biegowej, małą wagę przywiązują również do renomy organizatora. – Szczególną uwagę zwracają na detale związane z imprezą biegową, takimi jak: projekt medalu, wzór i jakość koszulki biegowej, a także dostępność innych gadżetów biegowych. Dla organizatorów imprez biegowych dążących do wysokiej frekwencji uczestników istotną wskazówką jest dobór odpowiedniej daty zawodów, której wybór nie będzie kolidować z innymi znanymi wydarzeniami biegowymi w Polsce. Ważne jest również skupienie się na zapewnieniu atrakcyjności trasy biegowej oraz na starannym dobraniu projektu medalu i koszulki, które są nieodłącznymi elementami imprezy biegowej – pisze dr Tomasz Wałek.
Dla uczestników zawodów biegowych istotne są: miejsca z punktami odświeżania i odżywiania (50 proc.), zawartość pakietu startowego (36,8 proc.), strefa mety (33,5 proc.) i startu (31,3 proc). Niemal połowa uważa, że spersonalizowana koszulka powinna być nieodzownym elementem pakietu startowego
Niemal połowa biegaczy (47,8 proc.) nadal uważa, że personalizowana koszulka jest nieodzownym elementem pakietu startowego. Z drugiej strony – choć pakiet startowy 21. Cracovia Maratonu nie zawierał koszulki, został postrzegany jako atrakcyjny, a jego cena była uznana za odpowiednią.
Biegacze cenią sobie gadżety, produkty spożywcze i praktyczne informacje w pakietach startowych. Zbędne są dla nich ulotki. – Warto również podkreślić fakt, iż co czwarty biegacz (27,3 proc.) nie zwraca większej uwagi na zawartość pakietu startowego, ceniąc sobie bardziej atrakcyjną cenę udziału w zawodach – czytamy w raporcie.
Biegacze mają podzielone zdania dotyczące wyższej ceny w zamian za bogatszy pakiet. Ponad 86 proc. uważa, że cena jest w porządku.
Jak oceniany jest Cracovia Maraton?
Raport „Oczekiwania i potrzeby biegaczy na podstawie badań preferencji, motywacji i wzorców zachowań Uczestniczek i Uczestników 21. Cracovia Maraton” potwierdza, że największa krakowska impreza biegowa ma dobrą renomę. – Zdaniem badanych, organizacja biegu przebiegała sprawnie i profesjonalnie, zapewniając biegaczom komfortowe warunki startu i przebiegu trasy. Trasa biegu była dobrze zaplanowana i atrakcyjna, przechodząc przez malownicze i historyczne miejsca, co dodatkowo podnosiło wartość wydarzenia. Pakiet startowy został doceniony za zawartość i jakość, dostarczając uczestnikom niezbędnych przedmiotów oraz dodatkowych przydatnych gadżetów. Promocja wydarzenia była skuteczna, przyciągając uwagę biegaczy i wspierając rosnącą popularność maratonu. Wybrany termin był odpowiedni, co umożliwiło wielu osobom udział w biegu bez konfliktu z innymi ważnymi wydarzeniami – pisze dr Tomasz Wałek.
70,9 proc. uczestników 21. Cracovia Maratonu ocenia organizację jako bardzo wysoką. Impreza jest dla nich bardzo atrakcyjna (72 proc.). 92,7 proc. badanych rekomenduje start innym.
72,5 proc. uczestników wyraziła chęć ponownego startu w 2025 roku. 25,8 proc. wskazało, że nie są pewni. Głównymi czynnikami wpływającymi na tę niepewność są odległość czasowa do kolejnego maratonu oraz ograniczona świadomość dat i terminów innych imprez biegowych organizowanych w Polsce.
W maratonie startują przede wszystkim mężczyźni (71,4 proc.). 70 proc. uczestników ma między 30 a 49 lat. Najwięcej biegaczy mieszka w Małopolsce i na Śląsku. Ponad 98 proc. uprawia sport amatorsko.
